تحلیل شناختی مفهوم «آیه» در تفسیر تسنیم (با بررسی موردی پدیده‌های طبیعی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه آزاد قم

چکیده

زبان‌شناسی شناختیْ رویکردی در مطالعۀ زبان است که به بررسی رابطۀ زبان انسان و ذهن او می‌پردازد و بر این اصل استوار است که زبان، نوع اندیشه و ویژگی‎های ذهن گوینده را بازتاب می‎دهد. این دانش مطالعۀ زبان را به‌معنای مطالعۀ الگوهای مفهوم‎سازی درنظر می‎گیرد تا ساختار افکار ذهن گوینده مشخص شود. بررسی آیات قرآن با نظریات شناختی و درک مفهوم‎سازی‎های آن در موقعیت‎های مختلف، ابزار تحلیلی مناسبی را در اختیار مفسر برای فهم بهتر مقصود خداوند قرار می‎دهد. این پژوهش، اشاره‌ها و تحلیل‎های آیت‎الله جوادی آملی را در تفسیر تسنیم دربارۀ مفهوم آیه در بخش‎های مرتبط با پدیده‎های طبیعی، ازنظر شناختی بررسی و برای یافتن مفهوم‎سازی‎های این پدیده‎ها، از زاویه‎ای نو در تفسیر تسنیم کنکاش می‎کند. مفسر تسنیم در لابه‎لای مباحث تفسیری، به‌نظریات شناختی همانند استعارۀ مفهومی و پنجره‎های علّی اشاره می‌کند و نتایج تفسیر خویش را با مفهوم‎سازی‎های آیه عرضه می‎کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cognitive Analysis of the ‘Ayah’ Concept in Tasnim Interpretation

نویسنده [English]

  • shima hamidi
Ph.D. Student of Quran and Hadith, Lecturer at Azad University of Qom
چکیده [English]

Cognitive linguistics, as an approach in studying language, investigates the relations between the human language and his mind, and presupposes the principle that language reflects the thoughts and mental properties of the speaker. In this science, studying language is considered as studying the patterns of conceptualization, the goal of which is determining the structure of the thoughts in the speaker’s mind. It is an appropriate tool for the interpreters of Quran that investigate the Quranic verses according to the cognitive theories and understand its conceptualizations in different situations, by which they can better find the God’s intention of His verses. Applying a cognitive approach, the present study investigates Ayat allah Javadi’s remarks and analyses in Tasnim Interpretation on the concept of ‘Ayah’ in the sections related to the natural phenomena, and the conceptualizations of these phenomena in this interpretation. In his discussions, the interpreter points to the cognitive theories like causal windows and conceptual metaphor and presents his interpretation along with the conceptualizations of Ayah.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayah
  • Tasnim
  • cognitive
  • natural phenomena
  • conceptualization
قرآن کریم.
آذرنوش، آذرتاش (1390)، واکاوی و معادلیابی تعدادی از واژگان قرآن کریم، جهاد دانشگاهی، تهران.
ابن‌فارس، احمد (1422)، معجم مقاییس اللغه، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
ابن‎منظور (1408)، لسان العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
اردبیلی، لیلا و بلقیس روشن (1392)، مقدمه ای بر معناشناسی شناختی، علم، تهران.
الاصفهانی، الراغب (1423)، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق عدنان داوری، دارالقلم، الطبعه الثانیه، دمشق.
بلاشر، رژی (1374)، درآستانه قرآن، رامیار، محمود، فرهنگ اسلامی، تهران.
جفری، آرتور (1372)، واژههای دخیل در قرآن مجید، بدره‎ای، فریدون، توس، تهران.
جوادی آملی، عبدالله (1378)، تفسیر تسنیم، جلد 2، اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله(1385)، تفسیر تسنیم، جلد 8، اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله(1391)، تفسیر تسنیم، جلد 26، اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله(1392)، تفسیر تسنیم، جلد 29،  اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله(1394)، تفسیر تسنیم، جلد 36، اسراء، قم.
الجوهری، اسماعیل (1430)، الصحاح، دارالحدیث، قاهره.
راسخ‎مهند، محمد (1393)، درآمدی بر زبانشناسی شناختی، سمت، تهران.
الطریحی، فخرالدین (1430)، مجمع البحرین، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
عبدالباقی، محمدفؤاد (1425)، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، نوید اسلام، قم.
قائمی‎نیا، علی‌رضا (1390)، معناشناسی شناختی قرآن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران.
ــــــ (1396)، استعارههای مفهومی و فضاهای قرآن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران.
کوچش، زولتان (1395)، زبان، ذهن و فرهنگ، آگاه، تهران.
لیکاف، جورج (1395)، قلمرو تازه علوم شناختی، میرزابیگی، جهانشاه، آگاه، تهران.
لیوون، تئوون (1395)، آشنایی با نشانهشناسی اجتماعی، ترجمۀ محسن نوبخت، علمی، تهران.
Evans, Vyvyan and Melanie Green (2006), Cognitive Linguistics: An Introduction, Routledge, New Jersey.
Lakoff, George and Mark Johnsen (2003), Metaphors We Live By, the University of Chicago Press, London.